وحدت در گفتگو با صمت: فرابورس راه جدیدی برای هدایت سرمایه‌های خرد مردم به سمت تولید است

نحوه تامین مالی مورد نیاز شرکت‌ها برای پیشبرد برنامه‌های توسعه‌ای و انجام سرمایه‌گذاری ساختار سرمایه شرکت‌ها را شکل می‌دهد. توانایی شرکت‌ها در تعیین منابع مالی بالقوه اعم از داخلی و خارجی برای استفاده در سرمایه‌گذاری‌ها و تهیه برنامه‌های مالی مناسب از عوامل اصلی رشد و پیشرفت یک شرکت به‌شمار می‌آید، از این‌رو، تصمیم‌های مرتبط با شیوه‌های تامین مالی یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های تصمیم‌گیری در سطح شرکت‌هاست. از آنجا که بنگاه‌ها با توجه به شرایط و وضعیت کسب و کار خود قادرند از منابع مختلف از قبیل افراد علاقه‌مند و سرمایه‌گذاران حقیقی، سرمایه‌گذاری خطرپذیر، بازارهای خارج از بورس (مانند فرابورس) و بازارهای بورس سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند شرایطی از قبیل سرمایه، گردش مالی و لزوم سودآوری بالای شرکت‌ها از الزامات پذیرش در بازارهای فرابورس است و در نتیجه این الزامات موجب می‌شود تا طیف وسیعی از شرکت‌های دانش‌محور که بیشتر در قالب شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) فعالیت می‌کنند نتوانند از این فرصت تامین مالی بهره‌مند شوند. بنابر این ضرورت شرکت فرابورس ایران در مهر ۹۵ بازار جدیدی را با عنوان «بازار شرکت‌های کوچک و متوسط»‌ راه‌اندازی کرد تا این شرکت‌ها هم بتوانند از فرصت نوین فراهم شده برای تامین مالی سرمایه خود استفاده کنند. 

سهولت تامین مالی

علی وحدت، رییس صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک (صحا) با بیان اینکه همواره یکی از موضوعات مهم بنگاه‌های اقتصادی بحث تامین مالی بوده به گسترش صنعت گفت: بحث تامین مالی این بنگاه‌ها را مساوی با تسهیلات بانکی می‌دانیم و به دیگر راه‌های تامین مالی کمتر توجه می‌شود. از این رو بحث فرابورس راه جدیدی برای هدایت سرمایه‌های خرد مردم به سمت تولید و مشارکت با شرکت‌های دانش‌بنیان است. شرکت‌هایی که بر پایه فناوری بنا می‌شوند اغلب در دسته شرکت‌های کوچک و متوسط قرار می‌گیرند که از آنها با نام شرکت‌های sme یاد می‌شود از این‌رو فرابورس به تازگی بازار جدیدی برای این شرکت‌ها ایجاد کرده تا راحت‌تر بتوانند تامین مالی شوند.

به گفته وحدت، شرکت‌های دانش‌بنیان یا استارت‌آپ‌هایی که حدود دو سال از شروع فعالیت‌شان گذشته و به اصطلاح سرمایه ثبتی بالایی نداشته باشند با رعایت شرایط اولیه می‌توانند به بازار بورس وارد و به سهولت تامین مالی شوند. البته علاوه بر تامین مالی شرایط دیگری از جمله مشوق‌های مالیاتی تا ۱۰درصد هم برای این شرکت‌ها در نظر گرفته شده است. در مقابل این شرکت‌ها باید یکسری الزامات و استانداردهای مالی و مدیریتی را رعایت کنند. این موضوع به نظام‌مند شدن شرکت و اینکه از یک ساختار نظام‌مند پیروی کنند، کمک خواهد کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که شرکت‌های نوپا یا استارت‌آپ‌ها برای ورود به فرابورس چه شرایطی باید داشته باشند؟ تصریح کرد: صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک خط ویژه‌ای را با فرابورس برای ورود شرکت‌های نوپا به بازار فراهم کرده است. در نشست‌های متعدد شرایط ورود را برای این شرکت‌ها تشریح کرده‌ایم. در این راستا اخذ استانداردهای بورس و نظارت‌های کامل برای ورود این شرکت‌ها به بازارهای اول و دوم وجود دارد و باید استانداردهای حسابرسی را رعایت کنند و صورت‌های مالی شفافی داشته باشند اما حتی اگر یک سال از شروع فعالیت آنها گذشته باشد می‌توانند از شرایط فرابورس استفاده کنند.

به گفته رییس صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک (صحا) تشخیص شرکت‌های نوپا و هدایت آنها به سمت بازار فرابورس از چند جهت مهم است؛ یکی اینکه از سرمایه‌های خرد مردم برای تولید استفاده می‌کنند و دیگر اینکه به سایر راه‌های تامین مالی غیراز وام گرفتن از بانک‌ها نیز فکر می‌کنند. همچنین شفافیت مالی، عملکرد و استانداردسازی فعالیت‌های مالی می‌تواند سلامت حرکت این شرکت‌ها را برای آینده تضمین کند.

وحدت با بیان اینکه صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک برای تشخیص شرکت‌های فعال در حوزه IT و ICT شرایط خاصی را در نظر گرفته، تصریح کرد: هزینه‌هایی که به برخی از شرکت‌ها تحمیل می‌شود را به شکل تسهیلات با سود ۵درصد در اختیار آنها قرار خواهیم داد. همچنین تسهیلاتی را برای بازسازی و نوسازی این شرکت و ورود آنها به فرابورس در نظرگرفته‌ایم.

تامین مالی، مهم‌ترین نیاز دانش‌بنیان‌ها

مهدی صفاری‌نیا، رییس پارک علم و فناوری پردیس یکی از مهم‌ترین نیاز شرکت‌ها از جمله شرکت‌های دانش‌بنیان را تامین مالی دانست و به گسترش صنعت گفت: تامین مالی در شکل‌های مختلفی ازجمله سهامداران، تسهیلات بانکی یا سرمایه‌گذاران انجام می‌شود. با این وجود سرمایه‌گذاران اغلب با شرکت‌هایی شریک می‌شوند و منابع مالی خود را در اختیار آنها می‌گذارند که شناخت کافی نسبت به آنها داشته باشند. اما بخش دیگری از تامین مالی که در همه جای دنیا رایج است تامین مالی از طریق سرمایه‌های خرد است که در فرابورس انجام می‌شود. با راه‌اندازی تابلوی شرکت‌های کوچک و متوسط در بورس این امکان برای استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم شده تا شرکت‌ها بتوانند تامین مالی بهتری از طریق منابع مردمی و عمومی داشته باشند.

او در پاسخ به این پرسش که حضور در فرابورس چقدر می‌تواند به تقویت استارت‌آپ‌ها کمک کند؟ تصریح کرد: تامین مالی برای استارت‌آپ‌هایی که نیازمند ارزش‌آفرینی ایده‌های خود هستند ضروری‌تر است. با توجه به اینکه شرکت‌های بزرگ مانند فرابورس سازوکار مشخص و قانونی برای ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها دارند به عقیده من اینگونه شرکت‌ها بهتر منافع صاحب طرح و ایده را تامین می‌کنند. چراکه وقتی از طریق بورس تامین مالی می‌شوند مالکیت فکری و دانش فنی آنها با شرایط حرفه‌ای‌تری ارزش‌گذاری می‌شود.

به گفته صفاری‌نیا، استارت‌آپ‌ها تامین مالی خود را به‌راحتی نمی‌توانند از طریق بانک‌ها انجام دهند چراکه سرمایه فیزیکی مثل وثیقه را ندارند تا بانک به آنها اعتماد کند و مبلغ بالایی را در اختیار آنها قرار دهد که بورس توانسته این مشکل را حل کند به این صورت که مشکل وثیقه را برای افراد دارای دانش فنی و سرمایه نامشهود حل کرده است. یکی دیگر از مزیت‌ها برای حضور استارت‌آپ‌ها در بازار فرابورس این است که شخص سرمایه‌گذار نمی‌تواند مدیریت استارت آپ را در دست بگیرد و به نوعی با مالکیت مالی صاحب طرح را از دور رقابت خارج کند.

او افزود: با تامین سرمایه‌های خرد استارت‌آپ‌ها ازطریق افراد و شرکت‌ها سهام آنها به حداقل نمی‌رسد که این خود مزیت دیگر استارت‌آپ‌ها به شمار می‌رود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه ترجمه واژه Capital Venture به معنای خطرپذیر و نوآورانه هستند و به این دلیل که سرمایه‌گذاری در طرح‌هایی با ریسک بالا جسارت زیادی می‌خواهد با مصوبه هیات‌مدیره سازمان بورس نام صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه برای آنها انتخاب شد و با این عنوان ثبت شدند که به تازگی فعالیت خود را در فرابورس برای تامین مالی شرکت‌های کوچک و متوسط آغاز کردند.

به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی فرابورس ایران امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران چندی پیش با اشاره به راه‌اندازی بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و رونمایی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه گفت: ۸ صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه درخواست خود را برای ثبت ارسال کرده‌اند که از میان آنها ۵ صندوق با دریافت موافقت اصولی و مجوزهای لازم از طرف سازمان به عنوان صندوق‌های جسورانه بازار سرمایه تاسیس شده‌اند. همچنین دو صندوق سرمایه‌گذاری که درمجموع ۶۰میلیارد تومان سرمایه را در اساسنامه خود دیده‌اند با استقبال زیاد متقاضیان پذیره‌نویسی شدند و ۳ صندوق دیگر نیز به‌زودی پذیره‌نویسی خود را آغاز خواهند کر.

مدیرعامل فرابورس ایران به سهم صندوق‌های جسورانه در بورس‌های دنیا اشاره کرد و افزود: در بورس‌های مطرح دنیا سهم صندوق‌های جسورانه بیش از ۴۰درصد ارزش بازاری این بورس‌هاست اما در کشورمان سهم صنایع دانش‌بنیان کمتر از ۳ تا ۴درصد است که باید گسترش یابد. بازار شرکت‌های کوچک و متوسط موانعی مانند صورت‌های مالی بسیار سودآور برای ورود به بازار سرمایه را از میان برداشته و شرکت‌ها در صورت رعایت اصول شفافیت، داشتن صورت‌های مالی حسابرسی‌شده و حاکمیت شرکتی می‌توانند به بازار سرمایه وارد شوند.

براساس گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تاکنون ۸ شرکت دانش‌بنیان و استارت‌آپ در بورس پذیرش شده‌اند؛ این شرکت‌ها شامل افرانت، پارس سویچ، سرامیک‌های صنعتی اردکان، گروه صنعتی بوتان، گروه کارخانه‌های تولیدی نورد آلومینیوم، همکاران سیستم، آتیه داده‌پرداز و آسان پرداخت پرشین هستند.